Phòng sạch là gì ?

Phòng sạch là từ khóa được quan tâm nhiều trong thời gian mấy năm trở lại đây. Vậy phòng sạch là gì? Phòng sạch dùng để làm gì? Ở đâu thiết kế, thi công phòng sạch uy tín? Tất cả thắc mắc của bạn sẽ được giải đáp trong bài viết sau đây của chúng tôi.

1. Phòng sạch là gì?

Có nhiều cách hiểu về phòng sạch:

• Phòng sạch theo tiếng Anh là cleanroom, là danh từ ghép giữa clean (sạch) và room (phòng).
• Theo nghĩa của từ thì phòng sạch chính là một phòng rất sạch.
• Theo định nghĩa chuyên môn, phòng sạch là phòng mà ở trong đó nồng độ hạt lơ lửng trong không khí cùng các yếu tố khác như nhiệt độ, độ ẩm và áp suất đều bị khống chế và điều khiển để đem đến một hệ thống làm việc cực kỳ tinh vi và hiện đại.
• Còn nói một cách dễ hiểu, đơn giản nhất, phòng sạch là phòng kín, trong đó lượng bụi được hạn chế một cách thấp nhất; nhiệt độ, áp suất và độ ẩm được khống chế và điều khiển giúp quá trình nghiên cứu, chế tạo và sản xuất không bị bẩn, không có khí độc hại, đảm bảo vô trùng, “sạch” như nghĩa của nó.

Phòng sạch là phòng được giới hạn, kiểm soát bởi các thông số trên

Một vài thuật ngữ về phòng sạch cần biết

• Air Lock (Phòng ngăn không khí): Là phòng đặt giữa phòng sạch và không gian bên ngoài, nó có tác dụng phòng đệm hay phòng trung chuyển khi vận chuyển vật liệu ra vào khỏi khu vực phòng sạch.
• Air flow rate (Lưu lượng dòng khí): Thể tích dòng khí trong mỗi đơn vị thời gian.
• Air Shower (Phòng tắm khí): Là phòng nhỏ có bố trí các vòi phun khí nén, nhằm làm sạch nhân viên trước khi đi vào phòng sạch.
• Airborne Particulate Cleanliness Class Number (Cấp độ sạch về số lượng các hạt có trong không khí): Cấp độ càng nhỏ chứng tỏ phòng càng sạch.
• Ceiling Grid System (Hệ thống khung cửa cần trần nhà): Là cấu trúc xây dựng có lắp đặt hệ thống chiếu sáng và lọc không khí cho phòng sạch.
• Cleanroom Partitions (Các tấm ngăn trong phòng sạch): Là các tấm tường được sử dụng để ngăn phòng sạch thành nhiều khu vực sạch đáp ứng các yêu cầu sạch khác nhau.
• Clean Room Pass Thrus (Phòng đi ngang qua phòng sạch): Là phòng ngăn không khí, dùng để làm hành lang dành cho sản phẩm và các nguyên vật liệu ra vào khỏi khu vực phòng sạch mà không có nhân viên đi vào để tránh sự xâm nhập của các yếu tố nhiễm bẩn.
• Clean Room Suits (Quần áo sạch): Bộ quần áo được làm từ vải không dệt, sợi chống tĩnh điện, thường được mặc trùm bên ngoài quần áo thông thường.
• Clean Room Tables (Bàn làm việc trong phòng sạch): Bàn được làm từ các vật liệu chuyên dụng và thiết kế chuyên biệt dùng trong phòng sạch.
• Cleanzone: Không gian tập trung các hạt có trong không khí được kiểm soát dưới mức độ cho phép.
• Contamination (Sự nhiễm bẩn): Là các chất nguy hại hoặc chất không mong muốn có mặt trong môi trường làm giảm độ tinh khiết.
• Electrostatic Discharge (Phóng điện do tĩnh điện): Sự giải phóng điện tích không có kiểm soát của điện thế làm phá hỏng các sản phẩm bán dẫn.
• Equipment Layout (Mặt bằng triển khai thiết bị): Bản tóm tắt về phòng sạch và các khu vực chức năng  khác cần thiết liên kết ăn khớp với nhau về chức năng và phối hợp hoạt động.
• Federal Standard 209E: Văn bản tuyên bố tiêu chuẩn độ sạch không khí trong phòng sạch.
• Filter Module (Máy lọc): Thiết bị lắp bộ lọc HEPA hoặc ULPA, được lắp ở trần nhà hoặc trong tường của phòng sạch.
• HEPA (High Effciency Particulate Air) Filter (Bộ lọc bụi trong không khí hiệu năng cao): Khả năng lọc không khí , giữ lại ít nhất 99,97% các hạt bụi có kích thước nhỏ tới 0,3 micron.
• ULPA (Ultra Low Particulate Air) Filter (Bộ lọc bụi cực nhỏ trong không khí): Bộ lọc có thể giữ lại 99,9999% các tiểu phân có kích thước nhỏ tới 0,12 micron.
• HVAC (Heating, Ventilation anh Air Conditioning) Systems (Hệ thống sưởi, thông gió và điều hòa không khí): Thiết bị cung cấp, duy trì việc sưởi ấm, làm mát và điều hòa không khí.
• Laminar Flow (Thổi gió từng lớp): Thổi gió trong một khu vực có giới hạn không gian xác định với hướng và vận tốc gió không thay đổi.
• Microbes (Vi sinh vật): Các sinh vật cực nhỏ, thường mang theo bệnh, chúng thường được phát tán từ da người khi tế bào da bị bong tróc.
• Particle Size (Kích thước tiểu phân): Số đo, kích thước của một hạt.
• Particle (Tiểu phân): Là vật thể, ở dạng rắn hoặc lỏng, có kích thước từ 0,001 – 1,000 micron.
• Particulate (Hạt): Là vật thể bao gồm nhiều tiểu phân tách biệt nhau.
• Prefilters (Lọc sơ bộ, tiền lọc): Lọc bổ sung được dùng để nối tiếp với bộ lọc chính, lọc tiểu phân cỡ lớn và bảo vệ bộ lọc chính không bị nhiễm bẩn quá mức.
• Sample Acquisition Time (Thời gian tiếp nhận mẫu): Thời gian thiết bị đếm hạt tích lũy dữ liệu đếm trước khi trả về zero và tiếp tục đếm lại lần nữa.
• Sealant (Gioăng, keo bít kín): Chất dẻo hoặc silicon dùng để gắn bộ lọc HEPA vào khung trần nhà.
• Turbulent Flow (Dòng chảy rối): Dòng không khí trong một không gian nhất định.
• Utility Matrix (Bảng khai thác sử dụng thiết bị): Tổng kết các phân tích về việc khai thác sử dụng từng thiết bị để lập kế hoạch xây dựng một phòng sạch.
• Unidirectional Airflow Cleanrooms/ Laminar Airflow Cleanrooms (Phòng sạch có dòng khí theo một hướng duy nhất/ dòng khí phân nhiều lớp).

2. Các tiêu chuẩn về phòng sạch

Tiêu chuẩn phòng sạch là những quy định về hàm lượng bụi trong một đơn vị thể tích không khí; nhiệt độ, áp suất và độ ẩm cho phép dùng làm chuẩn. Trong đó hàm lượng bụi là quan trọng nhất.

Tiêu chuẩn phòng sạch được đưa ra lần đầu tiên vào Mỹ năm 1963 và cho đến nay nó đã trở thành tiêu chuẩn chung cho cả thế giới.

CÓ 3 TIÊU CHUẨN PHÒNG SẠCH:

• Tiêu chuẩn Federal Standard 209 (1963)

Năm 1963 tiêu chuẩn phòng sạch lần đầu tiên được quy định, lấy tên là 209. Về sau có nhiều cải tiến, hoàn thiện và trở thành các phiên bản như tiêu chuẩn 209 A (1966), 209 B (1973)… cho đến 209 E (1992).

• Tiêu chuẩn Federal Standard 209 E (1992)

Tiêu chuẩn 209 E (1992) xác định hàm lượng bụi trong không khí theo đơn vị chuẩn (m3).

Tiêu chuẩn này đã bị Bộ Thương mại Mỹ hủy bỏ vào năm 2001 nhưng cho đến nay nó vẫn được ứng dụng rộng rãi.

Bảng tiêu chuẩn Federal Standard 209 E (1992) về giới hạn hàm lượng bụi

• Tiêu chuẩn ISO 14644-1

Tiêu chuẩn phòng sạch này do Tổ chức Tiêu chuẩn Quốc tế (ISO) quy định, được phát hành năm 1999 với tên gọi “Phân loại độ sạch không khí”.

Giới hạn hàm lượng bụi được quy định trong tiêu chuẩn ISO 14644-1

Ngoài 3 tiêu chuẩn nói trên thì ở mỗi ngành khác nhau sẽ có thêm những đòi hỏi riêng cho mình.

3. Những ứng dụng của phòng sạch

Hiện tại phòng sạch còn là khái niệm khá mới mẻ, tuy nhiên trong một vài năm tới nó sẽ là một quy phạm xây dựng bắt buộc đối với nhiều nhà máy, bệnh viện… những nơi đòi hỏi độ sạch cao. Cụ thể:

• Lĩnh vực dược phẩm

Lĩnh vực dược phẩm là nơi diễn ra việc sản xuất các loại thuốc, thiết bị y tế phục vụ cho hoạt động chữa bệnh cho con người nên phải được đảm bảo vô trùng, tránh gây biến chứng cho con người khi sử dụng do vi khuẩn gây nên.

• Lĩnh vực thực phẩm

Các sản phẩm như sữa, bánh kẹo… rất dễ bị hư hỏng, biến chất, gây nguy hiểm cho người dùng. Do vậy khi sản xuất thực phẩm phải được sản xuất tại phòng sạch, đảm bảo an toàn cho sức khỏe người sử dụng, từ đó nâng cao uy tín của thương hiệu sản xuất.

• Lĩnh vực mỹ phẩm

Mỹ phẩm ngày càng phổ biến, được nhiều người sử dụng. Mỹ phẩm khi bị vi khuẩn xâm nhập, tác động sẽ gây hư hỏng, phá hủy mọi thành phần có trong đó gây nên hiện tượng dị ứng, phá hủy da, tóc của con người. Do vậy việc sản xuất mỹ phẩm tạiphòng sạch là cần thiết vô cùng, không chỉ tránh vi khuẩn sản sinh trong quá trình sản xuất mà còn bảo quản mỹ phẩm tốt hơn, lâu hơn.

• Lĩnh vực điện tử bán dẫn

Có thể bạn không biết, một số thiết bị điện tử có yêu cầu rất khắt khe về tính chính xác, do vậy mà chỉ cần một hạt bụi nhỏ thôi cũng có sức mạnh phá hủy các bo mạch, chip điện tử… Và phòng sạch sẽ giúp loại bỏ các loại bụi này, cho phép các sản phẩm điện tử có được độ chính xác cao.

• Phòng mổ, phòng máu

Có thể nói phòng mổ, phòng máu là nơi được ứng dụng phòng sạch nhiều nhất. Đây là nơi đòi hỏi độ sạch cao để tránh các rủi ro cho người bệnh không bị nhiễm trùng sau mổ hoặc máu bị nhiễm khuẩn.

Phòng mổ, phòng máu, phòng hồi sức… là những không gian đòi hỏi độ sạch cao

Phòng sạch mang đến lợi ích gì?

• Phòng sạch theo nghĩa đen mang đến không gian sạch hoàn toàn như nghĩa của nó.
• Không gian sạch giúp giảm thiểu tối đa những nguy hiểm tiềm tàng khi tiếp xúc với môi trường độc hại.
• Phòng sạch với khả năng diệt khuẩn đảm bảo môi trường an toàn cho cả con người lẫn đồ vật.
• Tạo nguồn không khí tự nhiên (không phải nhân tạo giống điều hòa) giúp con người ở trong phòng sạch được thoải mái, dễ chịu.
• Đảm bảo không khí an toàn cho phòng mổ, hồi sức, phòng chăm sóc bệnh nhân đặc biệt…
• Đảm bảo sạch sẽ tuyệt đối và an toàn cho các không gian trong gia đình như phòng ngủ, phòng làm việc…

Với mỗi ngành khác nhau, quy trình sản xuất và tiêu chuẩn phòng sạch sẽ có những quy định, đòi hỏi khác nhau. Tính phù hợp là yếu tố quan trọng trong việc thiết kế phòng sạch. Tư vấn giải pháp và thiết kế phòng sạch tại IC&T sẽ giúp bạn làm điều đó.

Phòng sạch là không gian cần thiết trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống ngày nay nên ngày càng nhận được nhiều sự quan tâm của mọi người. Tuy nhiên không phải ai cũng thiết kế, xây dựng được một phòng sạch như mình mong muốn. Điều quan trọng là bạn có tìm được một đơn vị cung cấp dịch vụ tư vấn, thiết kế và thi công phòng sạch chuyên nghiệp hay không.